Emekli ABD subayı Stanislav Krapivnik, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna işgalini başlatmasından bu yana Ukrayna’nın en derin hudut ötesi operasyonu gerçekleştirdiği Kursk bölgesine ait telaş verici bir ikazda bulundu.
Russia Today’e konuşan Krapivnik, Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Kursk Nükleer Santrali’ni vurması halinde Avrupa’nın büyük kısmını etkileyecek bir nükleer felakete yol açabileceğini söyledi.
Kursk Nükleer Santrali’nin faaliyette olduğunu belirten Krapivnik, soğutma sisteminin amaç alınması halinde Fukuşima ya da Çernobil’dekine misal bir olaya yol açabilecek ‘nükleer erimeye’ neden olacağını ve rüzgarın kuzeybatıdan esmesiyle de Avrupa’nın büyük kısmını etkileyeceğini vurguladı.
Olası bir serpintinin “Polonya, Almanya, Danimarka ve İskandinav ülkelerine” ulaşacağını belirten Krapivnik, Kursk Nükleer Santrali’ndeki bir erimenin bölgeyi yaşanmaz duruma getireceğinin altını çizdi.
JAPONYA’NIN EN MAKÛS KÂBUSU
11 Mart 2011, Japonya’nın tarihine kara bir leke olarak kazındı. O gün, Japonya’nın kuzeydoğusunda meydana gelen 9.0 büyüklüğündeki sarsıntı, dev bir tsunamiye yol açtı. Bu felaketin merkezinde ise Fukuşima Daiichi Nükleer Santrali vardı. Bu olay, Japonya’nın en büyük nükleer krizlerinden biri olarak tarihe geçti.
Depremin akabinde oluşan tsunami, santralin soğutma sistemlerini ve elektrik altyapısını tahrip etti. Bu hasar, reaktörlerin çok ısınmasına ve denetimini kaybetmesine yol açtı. Kısa müddette, reaktörlerde önemli bir erime tehlikesi belirdi.
Fukushima Santrali
Radyoaktif çekirdeklerin çok ısınması, santralde hidrojen patlamalarına neden oldu. Bu patlamalar, santralin yapısına büyük ziyan verdi ve radyoaktif hususların atmosfere salınmasına yol açtı. Radyoaktif sızıntılar, etraftaki alanlarda önemli bir kontaminasyona neden oldu.
Felaketin akabinde bölgeden binlerce insan tahliye edildi. Geniş bir alan, radyoaktif kirlenme nedeniyle tehlikeli olarak işaretlendi. Tahliye edilenler, hem kısa vadeli hem de uzun vadeli sıhhat riskleri ve yerinden edilme üzere zorluklarla karşı karşıya kaldı.
TARİHİN EN KARANLIK NÜKLEER KRİZİ
26 Nisan 1986, dünya nükleer gücün en büyük felaketlerinden birinin yaşandığı gün olarak tarihe geçti. Sovyetler Birliği’nin Ukrayna’daki Çernobil Nükleer Santrali’nde meydana gelen patlama, nükleer güç tarihinin en dehşetli kazalarından birini tetikledi.
O gün, Çernobil Santrali’nin 4 numaralı reaktöründe meydana gelen büyük patlama, reaktörün dış yapısının büsbütün yıkılmasına ve radyoaktif unsurların atmosfere yayılmasına neden oldu. Patlama sonucu ortaya çıkan radyoaktif bulut, geniş bir coğrafik alana yayıldı ve büyük bir çevresel felakete yol açtı.
Çernobil’de patlayan reaktör beton ile kaplanmıştı
Patlamanın akabinde, radyoaktif hususlar havaya karışarak geniş bir alanda kontaminasyona neden oldu. Bilhassa iyot-131, sezyum-137 ve stronsiyum-90 üzere radyoaktif izotoplar etraftaki tarım eserlerine ve su kaynaklarına karıştı. Bu durum, bölge halkının önemli sıhhat meseleleri yaşamasına neden oldu. Kanser hadiseleri ve tiroid hastalıklarında artış gözlemlendi.
Felaketin akabinde, 30 kilometrelik bir alanda yaşayan yaklaşık 115,000 kişi tahliye edildi. “Kaza Bölgesi” olarak bilinen bu bölge, radyoaktif kirlenme nedeniyle yıllar boyunca yaşanamaz hale geldi. Bölgedeki tahliye ve tekrar yerleştirme süreçleri, hem kısa vadeli hem de uzun vadeli toplumsal ve ekonomik zorluklarla birlikte gerçekleştirildi.
ZAPORİJYA’DA KRİZDEN NASIL DÖNÜLDÜ?
Rusya’nın 24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı akınları, Zaporijya Nükleer Santrali’ni de amaç aldı. Rus kuvvetlerinin santrali bombalaması ve topçu ateşi, reaktörlerin güvenlik sistemlerinde önemli hasara yol açtı. Bu durum, radyoaktif sızıntı riski yaratarak memleketler arası toplumda büyük kaygılara neden oldu.
Durumun kritik hale gelmesiyle birlikte, UAEA uzmanlarını bölgeye gönderdi. Bu adım, santralin güvenliğini sağlamak ve mümkün bir felaketi önlemek emeliyle atıldı. UAEA, santralin güvenliğini daima olarak izledi ve milletlerarası yardımla dayanak sağladı.
Ukrayna, santralin etrafında güvenlik tedbirlerini artırdı. Rus akınlarına karşı santralin korunması için kritik altyapının güvenliğini sağlamak hedefiyle çeşitli önlemler alındı. Santral çalışanları ve uzmanlar, radyoaktif sızıntı riskine karşı dikkatli bir formda çalıştı.
Uluslararası toplum, Ukrayna’ya ve Zaporijya bölgesindeki insanlara yardım göndermeye başladı. Acil yardım grupları, radyoaktif sızıntıya karşı hazırlıklı olmaları için eğitildi ve dayanak sağlandı. Bu yardımlar, mümkün bir felaketin önüne geçilmesine katkıda bulundu.
KURSK NÜKLEER SANTRALİ?
Rusya’nın batısında, Kursk kentinin yalnızca 20 kilometre doğusunda yer alan Kursk Nükleer Santrali, 1977 yılında birinci reaktörünü devreye alarak enerji üretmeye başladı.
Sovyetler Birliği devrinde inşa edilen bu santralin başka üç reaktörü, sırasıyla 1981, 1985 ve 1986 yıllarında devreye alındı. Dört adet RBMK-1000 tipi reaktöre sahip olan santraldeki reaktörler, su soğutmalı ve grafit moderatörlü bir dizayna sahip olup, Çernobil Felaketi’nde kullanılan reaktörlerle birebir tipte.