Milliyet.com.tr/ÖZEL (TÜİK) geçtiğimiz günlerde 2023-2100 yıllarını kapsayan nüfus projeksiyonunu açıkladı. Buna nazaran 2075’te her üç bireyden biri yaşlı statüsüne geçecek.
ÇALIŞAN AZALACAK, YAŞLI ARTACAK!
2023’te çalışma çağındaki nüfus oranı yüzde 68.3 iken, bu oranın 2050’de yüzde 61.9, 2075’te yüzde 55.9, 2100’de yüzde 54.6’ya gerilemesi bekleniyor.
Yaşlı nüfusun ise toplam nüfus içerisindeki oranı 2023 yılında yüzde 10 düzeyini aştı. Bunun 2050’de yüzde 23.1, 2075’te yüzde 31.7 ve 2100’de yüzde 33.6’ya ulaşması bekleniyor.
Yani ilerleyen yıllarda çalışan nüfusu azalırken, yaşlı nüfusunun arttığı bir periyot olacak. Günümüz şartlarında 1.65 çalışan 1 emekliyi finanse ediyor. İlerleyen süreçte çalışanın emekliyi finanse edememesi durumunda çalışma hayatında yeni sıkıntılar ortaya çıkabilir.
Öte yandan hükümet cephesi tarafından Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) de duyurulmuştu. Buna nazaran emekliler ikinci bir emeklilik fırsatından yararlanabilecek.
‘3 ÇALIŞAN BİR EMEKLİYİ FİNANSE ETMELİ’
Peki konuşlan formüller neler? Emekli sayısı ile çalışan sayısındaki orana uyumlu olarak emeklilik kriterleri ve emeklilik yaşının otomatik olarak ayarlanacağı belirtiliyor. Aylık bağlama oranlarında (ABO) yine düzenlemeye gidilecek. Sistem nasıl işleyecek?
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram şu tabirleri kullandı: “EYT ile birlikte emeklilik sisteminde çalışan sayısının emekliye bakma oranları geriye gitti. Şu anda 1.65 çalışan, 1 emekliyi finanse ediyor. Olağan kurallarda 3 çalışan 1 emekliyi finansa etmeli. Bu da devletin emeklilik sisteminde finanse edeceği meblağı artırıyor. Yalnızca SGK primleri emekli maaşlarına ait değildir. Bu maaşlara sıhhat sistemine aktarılan fiyatlar da dahil oluyor. Artık SGK sisteminin tekrar revize edilmesi gerekmektedir.
‘ABO, ULUSAL GELİR, ENFLASYON TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMELİ’
AK Parti iktidarı misyona geldikten itibaren SGK sisteminde ıslahat yaptı. Emeklilik sisteminde yenilikler, birleştirmeler yapıldı. Daha evvelki süreçte SSK, Bağkur, tarım ayrımı, Emekli Sandığı üzere ayrımlar vardı ve herkes farklı maaş alıyordu. Burada bir düzenleme oldu lakin günümüz koşullarına nazaran enflasyon ve büyüme oranlarında 1 yılda çok büyük farklılıklar olduğu için şayet bu sene emekli olursanız yüksek maaş alıyorsunuz, gelecek yıl emekli olacaksanız emekli maaşında yüzde 30’a varan düşüş oluyor. Emekliler bu fiyatı ömürleri boyunca alacaklar. O yüzden aylık bağlama oranları, enflasyon, emeklilerin ulusal gelirden alacakları hisseler tekrar gözden geçirilmelidir.
‘EYT SONRASI TEKRAR DÜZENLEME GEREKLİ’
Nüfusun artan yaşlılık oranı göz önünde bulundurularak SGK sistemindeki Hazine yardımlarının azaltılması ismine yeni düzenlemeler yapılmalıdır. Şu anda aylık bağlama oranları, yaş kriterleri üzere sistemin EYT sonrası tekrar düzenlenmesi gerekmektedir.
Enflasyon ve büyüme oranlarının yüksek olduğu yılda emekli olunduğunda daha fazla emekli aylığı alınırken, enflasyon ile büyüme oranlarının daha az olduğu bir yılda aylıklar daha düşük meblağda belirleniyor. Aylık bağlama oranları revize edilerek bireylerin farklı vakit dilimlerinde emekli olduklarında maaşlarının değişmemesi ismine yeni bir formül düzenleniyor. Bu da emeklilerin ulusal gelirden daha fazla hisse alması demek olacak.
Sayın Cumhurbaşkanı 2024 yılını emekliler yılı ilan etti. Emekliler.gov.tr açıldı, emekliler lehine binlerce kurumla muahedeler yapıldı. THY, PTT Kargo’da mutabakatlar var. Emekliler bu kurumlardan indirimli faydalanabilecek.
‘DAHA FAZLA PRİM ÖDEYEN DAHA FAZLA MAAŞ ALACAK’
SGK, Bağkur, Emekli Sandığı’nın topyekün ele alınarak daha fazla prim ödeyenin daha fazla maaş alacağı, daha az prim ödeyenin daha az maaş alacağı bir sistem işlenecek diyebiliriz.
MAAŞI BELİRLEYEN 3 FARKLI BAĞLAMA ORANI VAR, İLERLEYEN SÜREÇTE SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
Aylık bağlama oranlarında 2000 öncesi, 2000-2008 ortası, 2008 sonrası sigorta girişlerine bağlı olarak emeklilik maaşının hesaplanması ile ilgili bir farklılık var. Bu tek tertibe indirilerek herkesin eşit maaş alınması sağlanacak. Şayet daha evvel emekli olanlar için bir mağduriyet kelam konusu olursa bu giderilecek ve herkesin ödemiş olduğu prime nazaran maaşlar tekrar düzenlenecek.
‘İKİNCİ EMEKLİLİK FIRSATI’
TES ile ilgili çalışma yürütülüyor. Patronlara ekstra bir maliyet getirmeksizin, BES’te olduğu üzere ikinci bir emeklilik durumu kelam konusu olabilecek. Patronlara tamamlayıcı emeklilik sistemine tekrardan prim yatırılması gündeme gelecek.
BES her ne kadar mecburî olsa da çalışanlar bu sistemden çıkabiliyorlardı. TES’te bu zarurî bir biçimde olacak ve patronun maliyeti artmadan sistem oluşturulacak.
REFORM ÇALIŞMALARI NE VAKİT HAYATA GEÇER?
Reform çalışmaları Orta Vadeli Program’a dahil edildi. Bağkur ile SGK’nın prim günleri eşitlenecek ve böylelikle Bağkur’lular daha erken emekli olabilecek. Tüm bunlar dikkate alınıp yeni bir paket oluşturulması bekleniyor. 2026 sonuna kadar emeklilik sisteminin büsbütün gözden geçirileceğini ve yasal düzenlemelerin yapılacağını düşünüyorum.”