Banksy’nin Londra sokaklarına yaptığı yapıtın reklam panosundan kaldırılıp galeriye taşınması, kamusal sanatın hakkında tartışmayı yine alevlendirdi. Sokak sanatı, özgürlüğü ve erişilebilirliği temsil ederken tıpkı vakitte korunması ve gelecek jenerasyonlara aktarılması kıymet taşıyor. Bu ikilemi Merkür Galeri’nin Kurucu Yöneticisi Sabiha Kurtulmuş ve sanatçı Genco Gülan ile konuştuk.
■ Sabiha Kurtulmuş: “Herkes için ulaşılabilir olmalı”
Kamusal alanda yer alan heykelleri geleceğe aktarılan kültürel bir iz olarak düşünmemiz gerek. Dünya örneklerine baktığımızda bilhassa belediyelerin desteklediği kamusal alan yerleştirmelerinin en kıymetli fonksiyonu fizikî ortamlarımızı zenginleştirmesi, herkese ulaşılabilir olması, yaratıcılığı geliştirmesi ve sivil iştirak sağlaması. Bizde daha çok öne çıkan restoranların, otellerin ve şirketlerin kamusal alan projelerini desteklemesi, kendi ziyaretçilerini çeken bir buluşma noktasına da dönüşüyor tıpkı vakitte. Kamusal alanda sanatı, heykelleri kültürlerine rönesanstan beri yerleştirmiş olan Batı, eserler üzerinden ortak tarihlerine bağlanarak tıpkı vakitte kültürel mirasını da belgeliyor. Kamusal alanda sanatın tıpkı vakitte etraf ve aslında toplumsal etraf bağlamında da çok kuvvetli bir alakası var. Banksy’nin dokuz gün boyunca Londra duvarlarını süsleyen hayvan grafittilerine bakarsak herkes farklı manalar yükleyebiliyor. Değişimin eşiğinden olduğumuzdan tutun, Filistin-İsrail savaşına da dikkat çektiği düşünülüyor ve doğal ki spekülasyona açık. Kamusal sanatın-sanatın kıymetli fonksiyonlarından biri olan izleyiciyi düşünmeye sevk etmek burada da fonksiyonunu görüyor. Türkiye’de sanata takviye veren teşebbüsçü aileler ile kurumsal yerler kamusal alanda sanatın gelişmesine katkı sağlıyor. Kültürel mirasımızın taşıyıcılığını üstlenmesi gereken belediyeler ile birlikte çok daha fazla kurumun süreksiz sergilemeler yerine kalıcı sanat üretimlerine yer vererek, halkın genelini temsil eden halk ‘kamu’ ismine rol almasını beklemek romantik bir hayal olmamalı…
■ Genco Güler: “Türkiye’de kamusal alan vahşi”
Benim için sanatta sürpriz çok değerli. Bu yüzden de kamusal sanatı çok önemsiyorum. Lakin Türkiye’de kamusal alan çok yabanî. Sanat yapıtları daima bir kültürel erozyona maruz kalıyorlar. Örneğin; benim 2017 yılında, Beşiktaş Belediyesi’nin daveti ile yaptığım mermer “Sol Klik” isimli yedi modüllük seriden bugüne fakat iki tanesi sağlam kalabilmiş durumda. Kamusal sanat aslında bir toplumun medeniyet ile olan ilgisini gösteriyor. Bu durumun değişmesi çok kolay değil, her hastalığın bir tedavisi olmayabilir…